Niepłodność wtórna – obrona?

Niepłodność wtórna jest najczęściej następstwem straty poprzedniej ciąży i związanego z tym urazu psychicznego. Warto podkreślić, że to, czy dane wydarzenie było urazem, zależne jest od oceny kobiety. To, co może nie być bardzo obciążające dla jednej kobiety, dla innej może być przeżyciem silnie traumatyzującym.

Powodzenie psychoterapii w takich sytuacjach jest bardzo duże. Prof. Monique Bydlowski uważa, że na niepłodność wtórną cierpieć mogą również kobiety, w których historii rodzinnej doszło do urazowego przeżycia. Matki, babcie lub ciocie przeżyły urazowe doświadczenie związane z macierzyństwem. Takim wydarzeniem mogła być np. psychoza poporodowa, śmierć kobiety w trakcie porodu. To zdarzenia, które mogą być przez rodzinę pozornie zapomniane lub stające się rodzinnym tabu. W pracy terapeutycznej – jeśli kobieta się na to zdecyduje – celem staje się zarówno przywołanie tego wydarzenia z przeszłości oraz uwolnienie kobiety od jego ciężaru. Ważne też jest uwolnienie od nieświadomego lęku, który mógł wpływać na jej myślenie o macierzyństwie.

Niepłodność wtórna, jako problem obrazu siebie

W drugiej grupie: niepłodności, której towarzyszą problemy w postrzeganiu własnego ciała i kobiecości, znajdują się kobiety, które cierpią lub w przeszłości chorowały na zaburzenia odżywiania. Kobiety te cechuje silna potrzeba kontroli. Często przejawia się ona poprzez koncentrację na wyglądzie, wadze ciała, ilości przyjmowanych pokarmów, poddawanie się operacjom plastycznym. Z psychologicznego punktu widzenia medyczna terapia niepłodności wpisuje się w sposób funkcjonowania tych kobiet. Do zapłodnienia dochodzi w ściśle określonych i kontrolowanych warunkach, a nie spontanicznie, jak miałoby to miejsce w sytuacji zapłodnienia naturalnego.

Symptom neurotyczny

Trzecia, wyodrębniona przez Bydlowski grupa to niepłodność wtórna rozumiana jako symptom neurotyczny: trudność z przejściem określonego etapu rozwojowego, rozwiązaniem konfliktów typowych dla wcześniejszych faz życia.

Bydlowski pisze tu o różnych konfiguracjach więzi w rodzinie pomiędzy córką a rodzicami oraz specyficznej relacji kobiet mających problemy z poczęciem z ich matkami. Kobiety te nie mają lub nie są w stanie przywołać pozytywnego obrazu osoby matki, czułości jakiej doświadczyły od niej w dzieciństwie. Dziecięca więź z matką wydaje się całkowicie „wycięta”.

Niepłodność może być tu rozumiana jako obrona przed konfrontacją z osobą własnej matki. U kobiet w ciąży dochodzi bowiem do silnego nieświadomego dialogu z matkami: pewien stopień identyfikacji i idealizacji jest bardzo ważny. Po urodzeniu dziecka dochodzi też do ważnej zmiany w dotychczasowym układzie matka-córka: córka sama staje się matką, a matką – babcią.  Niepłodność może być czasem obroną przed zmianą tej relacji i umożliwiać utrzymanie złości, agresji do matki. Chroni też przed przeżyciem wdzięczności w stosunku do niej.

Jak podkreśla Bydlowski, nie ma jednej prostej przyczyny z obszaru psychologii wyjaśniającej trudności z płodnością. Wymienione powyżej sytuacje zostały przez nią nazwane psychicznymi czynnikami ryzyka. Czasem warto jednak, wraz z psychoterapeutą, spróbować przyjrzeć się temu, co często w gabinetach lekarskich określane jest enigmatycznie jako blokada psychiczna i zobaczyć, w jaki sposób można pomóc sobie w tym trudnym okresie leczenia i oczekiwania na dziecko. Jak podkreśla Bydlowski i inni badacze związków między funkcjonowaniem ciała i psychiki: „płodność to nie tylko kwestia gamet”.

Bibliografia:

Bydlowski M. (1997) La dette de vie – itinéraire psychanalytique de la maternité. Paris : PUF.

Domar, A. D., Seibel, M. M., & Benson, H. (1990). The mind/body program for infertility: a new behavioral treatment approach for women with infertility. Fertility and Sterility, 53, 246-249.

Drosdzol A., Skrzypulec V. (2009) Depression and anxiety among Polish infertile couples – An evaluative prevalence study. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, vol 30(1), 11-20