(Nie)płodny Polak

Płodny czy niepłodny? Do dzisiaj w Polsce nie przeprowadzono badań epidemiologicznych dotyczących niepłodności. Dlatego też mówiąc o skali problemu, należy opierać się na danych szacunkowych. Obniżona płodność u mężczyzn wynika najczęściej ze złego stanu nasienia. W badaniach porównujących jego parametry stwierdzono, że liczba, ruch i morfologia plemników u mężczyzn niepłodnych jest znacznie gorsza niż u mężczyzn płodnych. Obserwacje zgłaszających się do kliniki par potwierdzają te dane.

Czym może być spowodowana niepłodność u mężczyzn?

Mamy ograniczoną wiedzę na temat wpływu czynników chemicznych, fizycznych i psychologicznych na płodność męską. Wpływ na męską płodność ma niewątpliwie nieodpowiedni styl życia. Czynnikiem obniżającym jakość nasienia są na przykład używki. Palacze mają ok. 13% mniej plemników w ejakulacie niż mężczyźni niepalący. Plemniki mężczyzn palących charakteryzują się mniejszą ruchliwością i często nieprawidłową budową. Zależność pomiędzy ilością wypalanych papierosów a parametrami nasienia jest odwrotna. Potwierdza to fakt, że synowie kobiet palących w ciąży mają o około 20% mniejszą liczbę plemników niż synowie kobiet niepalących.

Negatywny wpływ na męskie nasienie ma nadużywanie alkoholu. Nie znamy bezpiecznej dawki alkoholu. Zaleca się jego ograniczenie u kobiet w okresie prekoncepcyjnym, jak i u mężczyzn, którzy starają się z partnerką o dziecko. Źle na męską płodność wpływają także wysokie temperatury. Przegrzewanie jąder zaburza proces spermatogenezy, czyli powstawania i rozwoju plemników. Zależność zaobserwowano na przykład u spawaczy i hutników, pracujących przy piecach do wypalania wyrobów ceramicznych. Widać ją także u zawodowych kierowców i żołnierzy. Do przegrzewania jąder dochodzi przez obcisłą bielizną, gorące kąpiele czy podgrzewane fotele w samochodzie.

Obniżenie jakości nasienia zauważono także u mężczyzn narażonych na działanie ołowiu, u pracowników hut metali czy serwisujących akumulatory. Poza tym odnotowano negatywny wpływ pestycydów (np. dwubromochloropropan DBCP – może prowadzić do całkowitego braku plemników w nasieniu), rozpuszczalników (glikol etylowy, częsty składnik farb, barwników i garbników) czy ftalanów (stosowanych jako rozpuszczalniki i utrwalacze w perfumach, płynach do ciała i innych kosmetykach).

Badania pokazują, że negatywnie na jakość nasienia może wpływać stres, a część przypadków niepłodności wywołana jest przede wszystkim czynnikiem psychologicznym. Pod wpływem stresu może dojść do obniżenia ilości i ruchliwości plemników. Nie ma natomiast dowodów na to, że może on powodować całkowitą bezpłodność u mężczyzn.

Płodny, czyli jak mężczyźni mogą zadbać o swoją płodność?

Przeprowadzono badania opinii na cele kampanii „Płodny Polak”. Wynika z nich, że mężczyźni nie zdają sobie sprawy z czynników, które mają zły wpływ na ich nasienie. Aż 1/3 respondentów nie jest świadoma szkodliwego wpływu na ich nasienie używek takich jak papierosy czy alkohol. Polacy nie wiedzą również, że w sytuacji starania się o potomstwo czynnikiem warunkującym dobrą jakość nasienia jest regularne współżycie. Higieniczny tryb życia, regularna aktywność fizyczna, unikanie czynników ryzyka. To elementy, które pozwalają nie tylko utrzymać prawidłową jakość nasienia, ale wpływają także pozytywnie na cały organizm mężczyzny.

Udział mężczyzny w procesie zapłodnienia jest niezmiernie istotny. Dlatego przy pojawiającym się problemie niepłodności u pary niezbędnym i pierwszym badaniem jest ocena jakości nasienia. Jak wynika z raportu kampanii „Płodny Polak”, aż 93% młodych Polaków nie wykonało nigdy badania nasienia. Badanie nasienia nie jest obowiązkowe, ale bardzo ważne u mężczyzn, którzy myślą o planowaniu rodziny. Wykonać takie badanie powinni szczególnie ci mężczyźni, którzy decyzję o posiadaniu potomków odkładają w czasie. Jednocześnie prowadzą tryb życia, który może mieć negatywny wpływ na ich płodność.

Kampania Płodny Polak

Kampania społeczna „Płodny Polak” to inicjatywa, której celem jest zwrócenie uwagi młodych, nieposiadających jeszcze dzieci mężczyzn na kwestie związane z rosnącą liczbą zaburzeń płodności wśród Polaków. Na przestrzeni 30 lat WHO obniżyło uznawaną za prawidłową wartość koncentracji nasienia aż o 75% – z 60 mln plemników w 1 ml ejakulatu w 1980 roku do 15 mln/ml w 2010. Organizacja uzasadnia zmianę generalnym spadkiem jakości nasienia, spowodowanym czynnikami środowiskowymi. Z tego powodu istotne staje się podejmowanie inicjatyw edukujących społeczeństwo na temat unikania przez mężczyzn negatywnego wpływu współczesnego stylu życia na płodność. Kampania organizowana jest przez Fundację „Nadzieja dla zdrowia” przy wsparciu merytorycznym embriologa klinicznego Piotra Pietrewicza, członka Europejskiego Stowarzyszenia Rozrodu Człowieka i Embriologii (ESHRE) pod patronatami Polskiego Towarzystwa Urologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Andrologicznego. Ambasadorką akcji została Natalia Siwiec. Więcej informacji znajduje się na stronie www.plodnypolak.pl.

Polecane:

Polecamy również wywiad z prof. Pawłem Kamińskim, w którym poruszana jest kwestia niepłodności mężczyzn.