Jak rozumieć płacz niemowlęcia?

Jak rozumieć płacz niemowlęcia? Płacz jest ważną umiejętnością nowonarodzonego dziecka. Jest jednym z sześciu stanów świadomości, w których funkcjonuje dziecko. Pozostałe to: sen głęboki, sen płytki, marudzenie – czyli etap zawieszenia między snem a czuwaniem, aktywne czuwanie, skupione czuwanie.  Płacz spełnia ważną funkcję komunikacyjną. Sygnalizuje, że dziecko odczuwa dyskomfort. Jest głodne, zmęczone – doświadczyło zbyt dużo bodźców lub wręcz przeciwnie: jest znudzone. Małe dziecko doświadcza tylko dwóch dominujących stanów emocjonalnych: absolutnie dobrego oraz absolutnie złego – wyrażającego się właśnie płaczem. Nie zna jeszcze stanów przejściowych. Gdy jest głodne, przestraszone, przeciążone, odczuwa to całym sobą.

Zachowanie dziecka jest jego komunikatem. Płacząc, oczekuje reakcji otoczenia. Tego, że przyczyna jego dyskomfortu będzie usunięta. Dziecko szybko uczy się, że jego potrzeby są zaspokojone przez troskliwego dorosłego, dzięki czemu buduje podwaliny zaufania do siebie, jak i do bliskich. Podobnie zresztą rodzice szybko uczą się, że ich interwencje przynoszą dziecku oczekiwaną ulgę i ukojenie. Zarówno jednak dziecko, jak i rodzice odczuwają również dużą frustrację, niepokój, gdy ich starania nie przynoszą oczekiwanego efektu.

Typy płaczu, krzyk, marudzenie to sposoby niemowlęcia, by zakomunikować rodzicom o trudnym do zniesienia stanie, zmęczeniu, głodzie lub nudzie. Rodzice potrzebują czasu, przeciętnie okresu kilku tygodni, by nauczyć się rozpoznawać i reagować na rodzaje płaczu swojego dziecka. Poniżej zaprezentowano krótkie charakterystyki płaczu noworodków i niemowląt i próbę ich rozumienia. Warto podkreślić jednak, że każde z noworodków i niemowląt jest inne: nie ma uniwersalnych dźwięków, które jednoznacznie świadczą o konkretnej przyczynie płaczu. Obserwacja dziecka i jego reakcji na działanie matki i ojca jest najlepszym sposobem, żeby poznać jego potrzeby.

Głód

Rytmiczny płacz.  Dziecko wykonuje ruchy ssania. Próbuje ssać swoje rączki, kocyk. Nie uspokaja się gdy słyszy głos opiekuna, jest podnoszone na ręce itd.

Zmęczenie/ zbyt duża ilość bodźców

Marudzenie, które przy braku reakcji otoczenia przechodzi w zawodzenie i głośniejszy płacz.
Objawami – poza płaczem, które mogą zwiastować zmęczenie dziecka jest rozszerzanie palców u rak, objaw oczu lalki (oczy są otwarte, ale wydają się niewidzące, wzrok utkwiony jest w jednym punkcie), zmiana koloru skóry, czkawka.

Nuda

Marudzenie, pojękiwanie, które ustaje, gdy dziecko jest brane na ręce. Gdy uda mu się przywołać opiekuna i z perspektywy dziecka zaczyna dziać się coś ciekawego.

Ból

Wyraźnie różni się od innych typów płaczu. Płacz z bólu to często nagły i głośny płacz, któremu nie towarzyszą pojękiwania. Może to też być nagły dłuższy, w którym można wyróżnić wyraźne przerwy na oddech, po których znowu następuje płacz dziecka. W zależności od przyczyny bólu, dziecko może podnosić nogi do klatki piersiowej, mieć usztywniony tułów, przyspieszony oddech, nieskoordynowane ruchy rąk.

Jak pomóc dziecku?

1.    Niektóre z noworodków uspokajają się, gdy są ciasno otulone kocykiem lub becikiem.

2.    Ssanie pomaga uspokoić się większości niemowląt: niektóre dzieci samoczynnie próbują ssać palce, brzeg kocyka, inne będą potrzebowały pomocy rodzica, by odkryć ten sposób uspokajania się.

3.    Bliskość fizyczna: noszenie w chuście, miękkim nosidle zapewniają dziecku zarówno kontakt fizyczny z opiekunem, jak i kołysanie, które dziecko zna i pamięta jeszcze z okresu płodowego. Jest to może oczywiste zalecenie, ale warto pamiętać, że płacz niemowlęcia, który trudno uspokoić jest bardzo obciążający dla opiekuna. Badania pokazują, że rodzice dzieci, które dużo płaczą mają tendencję, żeby unikać kontaktu fizycznego z nim.

4.    Warto zadbać o siebie. Gdy dziecko łatwo się irytuje, ma kolki, trudno je uspokoić, jest to przeważnie bardzo stresująca sytuacja dla rodzica. Z kolei, gdy samemu jest się zdenerwowanym, bardzo trudno jest uspokoić dziecko. By móc tak dużo dawać dziecku, bardzo ważne jest wsparcie od bliskich osób. Jest to tym istotniejsze, im bardziej dziecko może być wymagające – czyli np. bardzo łatwo się irytuje, ma duże trudności z uspokojeniem.

5.    Warto zorientować się, czy w okolicy pracuje specjalista przeszkolony w stosowaniu Skali do Oceny Noworodka Brazeltona i, gdy rodzice czują taką potrzebę, umówić się z nim na konsultacje.