Opieka nad noworodkiem i wcześniakiem w szpitalu

Opieka nad noworodkiem i wcześniakiem w warunkach szpitalnych różni się od opieki w warunkach domowych. Dzieje się tak ze względu na choroby dziecka lub matki. Przyczyną może być też architektura wnętrza szpitala, a także otoczenie pełne obcych ludzi. W tych warunkach trudno jest stworzyć atmosferę domową. Czyni się w tym kierunku liczne wysiłki, jak projektowanie oddziałów położniczych i noworodkowych w systemie „Matka-Dziecko” (ang. Rooming-in), pokoje rodzinne dla matek, ojców i noworodków, fotele do kangurowania dzieci chorych. Mimo wszystko jest to zadanie niemal niewykonalne.

Kangurowanie

To stosunkowo niedawno wprowadzony sposób opieki nad wcześniakiem. W szpitalu w San Juan de Dios w Kolumbii zabrakło cieplarek dla wcześniaków. Zaczęto kłaść nagie dzieci na nagich piersiach matek, aby je ogrzać. Taki sposób postępowania okazał się skuteczny tym bardziej że leżące na piersiach matek dzieci stymulowały produkcję pokarmu, co miało kluczowe znaczenie dla ich przeżycia. Były spokojne, ponieważ słyszały oddech matki i bicie jej serca, co dawało im poczucie bezpieczeństwa znane z brzucha matki. W ten sposób większość wcześniaków przeżyła. W dalszych obserwacjach okazało się, że dzieci kolonizują się florą bakteryjną matki i nie ulegają tak łatwo zakażeniom szpitalnym. Pozycja na piersiach matki okazała się bezpieczna, ponieważ jej dotyk i ruchy klatki piersiowej są pomocne w zwalczaniu bezdechów. Poprawiało się również samopoczucie matki trzymającej małego wcześniaka na własnej piersi. Współcześnie, kangurowanie stało się powszechną metodą opieki nad wcześniakiem. Nawet te, które wymagają wsparcia oddechowego, mogą być wyjęte z cieplarki i położone na piersiach matki. Tam przykryte kołdrą czują się bezpiecznie i spokojne zasypiają. Kangurują także ojcowie, spełniając te same funkcje, co matka z wyjątkiem karmienia piersią.

Masaż wcześniaka

Dotyk ma duże znaczenie dla wcześniaka. Stanowi formę kontaktu ze światem zewnętrznym, pomaga w orientacji przestrzennej, daje poczucie bezpieczeństwa. Masaż wcześniaka pozwala na naukę kontroli napięcia mięśniowego, organizacji ruchów, kontroli odruchów, co ma znaczenie dla rozwoju psychomotorycznego dziecka. Masaż prowadzony cztery razy dziennie przez pięć do dziesięciu minut, prowadzi do wydzielania insuliny i zmniejszenia poziomu hormonów stresowych. W wyniku tego dziecko przybiera na masie ciała o około 100 g więcej w ciągu dwóch tygodni niż jego rówieśnicy niemasowani. Szybciej zasypia i dłużej śpi. Wcześniak masowany może przebywać dwa do czterech tygodni krócej w klinice, co znacznie poprawia jego sytuację, jak i jego rodziny, a także zmniejsza koszty hospitalizacji. Dziecko jest mniej narażone na zakażenia, zarówno z powodu krótszej hospitalizacji jak i faktu, że wcześniaki masowane mają lepszą odporność immunologiczną. Technika masażu nie ma właściwie znaczenia. Liczy się efekt dotyku. Do masażu należy oczywiście użyć żelu lub oliwki, którym trzeba posmarować dłonie. Masaż ma znaczenie zarówno dla dziecka, jak i matki czy ojca, ponieważ daje im satysfakcję, jako osobom wspierającym swoje niedonoszone dziecko. Masaż pomaga także w trawieniu, oddychaniu, a także krążeniu krwi.