Bajka lekarstwem na lęk? Tak, to naprawdę działa nie znam dziecka, które nie lubiłoby słuchać bajek i opowiadań. Jest to znakomita forma komunikowania się z dziećmi. Poruszane są w nich tematy nie tylko dobra i zła, ale także samotności, skąpstwa, wytrwałości w gonitwie za marzeniami czy różnych rodzajów miłości: do księcia, rodzeństwa, przyjaciół. Obok tych wątków może być cierpienie, strach, śmierć czy lęk, w tym lęk na przykład separacyjny, przed odrzuceniem, wyśmiewaniem, niepowodzeniem itp. Dlatego właśnie terapeutyczna wartość bajek doceniana jest przez psychologów wielu różnych nurtów.
Bajki pomagają dzieciom zrozumieć otaczający świat i zasady jego funkcjonowania, adekwatnie do ich możliwości. Dziecko jako słuchacz identyfikuje się z bohaterem, przyjmując jego wzorce moralne czy sposób myślenia, a często także działania. Historie pobudzają w słuchaczach emocje. Najważniejszą jednak rolą bajki staje się jej terapeutyczny aspekt. Pani Maria Molicka, autorka bajek terapeutycznych, jest zdania, że najważniejszą rolą bajki jest redukcja lęku. Właśnie w bajce możemy odnaleźć wsparcie, bezpieczeństwo czy podpowiedzi na rozwiązanie problemu.
Bajka lekarstwem na lęk – Bohaterowie i fabuła bajek
Bajki terapeutyczne są przeznaczone dla dzieci w wieku od 3. do 9. lat. Bohaterem jest dziecko lub zwierzątko, z którym można się identyfikować. Taki bohater nabiera cech naszego słuchacza, wygląd, często imię. To, co jest charakterystyczne dla bajkoterapii, to fakt, że główna postać jest w trudnej sytuacji lub przeżywa lęk. Tło i problem mają odzwierciedlać trudną sytuację dziecka, tak aby w najlepszy i najdokładniejszy sposób mogło identyfikować się ze słuchaną lub czytaną bajką. Dzięki treści dzieci mogą odnaleźć własne problemy, nabierają do nich dystansu, mogąc podejmować w dalszej kolejności działania, które służą wyborowi właściwych decyzji.
Dziecko, zwiększając ilość sposobów radzenia sobie z danym problemem, wzmacnia w sobie poczucie własnej wartości. Poprzez bajkę uczy się jak przezwyciężać lęk, nabywa nowych kompetencji, które prowadzą do zmiany zachowania.
Nie pojawia się magia. Bohater bajki podobnie jak słuchacz ma do dyspozycji tylko narzędzia dostępne dziecku. W fabułę wpleciona jest postać drugoplanowa, która pomaga dziecku nazywać emocje, słucha go, okazuje mu wsparcie, ale także często podpowiada rozwiązanie problemu. Co ważne zawsze jest szczęśliwe zakończenie, które uzmysławia, że problem można rozwiązać. W ten oto sposób dziecko ma szansę przeanalizować problem przedstawiony w opowieści. W bajkach tego typu bardzo ważne jest, aby nagradzać bohatera za skuteczność jego zachowań. Ten zabieg wzmacnia poczucie własnej wartości i uczy pozytywnego myślenia.
Działanie bajek terapeutycznych
Autorzy bajek terapeutycznych zachęcają, by przy tworzeniu autorskich tekstów, bohaterowie opowiadań jak najwięcej mówili o tym, jak się czują, co czują i próbowalinazywać swoje emocje.
Bajki mogą pomagać w przygotowaniu do trudnych momentów, które wiemy, że się wydarzą. Może to być na przykład wizyta u lekarza, w szpitalu czy uśpienie psa. Bajki terapeutyczne oswajają dziecko z bodźcami lękowymi i sytuacją czy postacią, która wywołuje lęk. Ten typ literatury ma to cudowne zadanie, że pomaga dziecku zrozumieć, lepiej poznać i w końcu zaakceptować i poradzić sobie z emocjami, takimi jak na przykład lęk przed spaniem po ciemku czy strach przed potworami. Jego redukcja następuje na skutek częstego kontaktu z bodźcem o średniej sile, w efekcie czego reakcja na niego zanika. Oprócz zmniejszania lęku, bajki terapeutyczne mogą mieć zadanie relaksacyjne, gdzie uspakajają dziecko często za pomocą ilustracji.
Dziecko nieustannie mierzy się z różnego rodzaju trudnościami. Wraz z rozwojem pojawiają się nowe problemy. Dlatego bajka terapeutyczna jest niewyczerpalnym źródłem pomocy dla rodzica. Może posłużyć zarówno przy konkretnym problemie, jak i profilaktycznie przygotować dziecko na nadchodzące trudności. Historie przedstawiane dziecku nie muszą od razu dać efektu. Dziecko musi przemyśleć treść. Niekiedy po jakimś czasie może samo sygnalizować chęć powrócenia do opowieści. To może być sygnał o wadze problemu w niej poruszanym. Po bajce nie ma konieczności analizowania jej treści, chyba że dziecko chce. Należy tylko pamiętać, aby unikać moralizowania.
Tego rodzaju opowiadania są wykorzystywane przez terapeutów i pedagogów, alezachęca się szczególnie rodziców do takiego typu komunikacji z dzieckiem. Oswajanie się z problemem i odnajdywanie przez małego słuchacza rozwiązań jest łatwiejsze u mamy czy u taty na kolanach. A w dodatku kiedy okazuje się „że bohater mojej bajki ma tak jak ja i poradził sobie! Ja też umiem!„. W księgarniach dostępne są liczne propozycje bajek, dostosowanych do potrzeb dzieci. A pojmując zasady ich funkcjonowania można się stać autorem podobnych opowiadań.