Dogoterapia – Zaszczekaj jak piesek

Stymulacja wszechstronnego rozwoju dziecka wymaga stosowania różnych alternatywnych, częstokroć niekonwencjonalnych metod i form pracy terapeutycznej. Jedną z form zajęć wspomagających rozwój umysłowy dziecka jest dogoterapia.

W czasie zajęć naturalna spontaniczność i radość psa pozwalają dziecku odczuwać większą satysfakcję ze wszystkich wykonywanych przez nie zadań. Pies, towarzysząc dziecku w zabawach, sprawia, że dziecko szybciej, a przede wszystkim chętniej wykonuje polecenia terapeuty. A także chętniej naśladuje podpatrzone u psa pożądane z terapeutycznego punktu widzenia zachowania. Udział psa w zajęciach zwiększa także tzw. motywację wewnętrzną dziecka do czynnego udziału w zajęciach. Praca z psem-terapeutą stanowi również miłe i ciekawe urozmaicenie względem innych zajęć terapeutycznych.

Jednocześnie, podczas wszystkich zajęć z udziałem psa-terapeuty człowiek – terapeuta stosuje jedynie tzw. wzmocnienia pozytywne, zarówno względem dziecka, jak i względem zwierzęcia.

Dogoterapia – elementy metody poznawczo – behawioralnej

Zajęcia opierają się o metody psychologiczne szkoły poznawczo-behawioralnej, takie jak:

1.    modelowanie. Dziecko mniej lub bardziej świadomie naśladuje zachowanie terapeuty względem psa. W ten sposób uczy się nie tylko zasad prawidłowego obchodzenia się z psem, ale też na przykład zasad empatii,

2.    warunkowanie instrumentalne. Za każde prawidłowo wykonane ćwiczenie, zarówno pies, jak i dziecko otrzymują nagrodę od prowadzącego w celu wzmocnienia tego zachowania w przyszłości. Wzmacniane zachowania są przyszłości chętnie powtarzane. Dla psa nagrodą może być smakołyk lub zabawka. Dla dziecka natomiast sam kontakt z psem jest już nagradzający. To zaś stanowi moim zdaniem fenomen oraz największy plus tej metody terapeutycznej),

3.    obserwacja. Jest to metoda zbliżona do modelowania, aczkolwiek replikacja, tj. przenoszenie i powtarzanie danego zachowania ze strony dziecka odbywa się tu na bardziej już świadomym poziomie,

4.    generalizacja. Pewne zachowania wypracowane przez dziecko w kontakcie z psem mogą być następnie przez dziecko przenoszone do jego środowiska naturalnego. Przykładowo dziecko, które poprzez obserwację i modelowanie nauczy się empatii względem psa, replikuje następnie to zachowanie względem swoich rówieśników w przedszkolu i szkole.

Dogoterapia – możliwe ćwiczenia

Wszystkie stosowane ćwiczenia mogą mieć charakter zarówno energetyzujący, jak i wyciszający. W zależności od potrzeb rozwojowych konkretnego już dziecka biorącego udział w zajęciach z udziałem psa. Wśród przykładowych ćwiczeń z udziałem psa-terapeuty wymienia się:

1. ćwiczenia usprawniające motorykę narządów artykulacyjnych (ćwiczenia logopedyczne) takie jak, na przykład:
– Pokaż jak pije piesek (dziecko ruchami warg i języka naśladuje sposób picia wody przez psa)

2. ćwiczenia słuchowe:
– Gdzie jest piesek? (dziecko ma zawiązane oczy i stoi na środku sali, po której biega luzem pies; dziecko ma za zadanie zlokalizować, z której strony słyszy psa oraz gdzie może się on znajdować w danym momencie)
– Duży vs mały piesek (prowadzący przygotowuje wcześniej dwa pojemniki z kamieniami, w jednym znajdują się drobne kamyki, a w drugim kamyki średniej lub dużej wielkości; następnie prowadzący potrząsa kolejno pojemnikami pytając: jaki biegnie do nas piesek? Duży czy mały? Zabawa ta stanowi też dobry zaczątek do rozmowy: jaki to pies, jaki ma kolor, co jeszcze możesz o nim powiedzieć? Ćwiczenie to uczy nie tylko wyobraźni i kreatywności, ale pozwala się też otworzyć dzieciom nieśmiałym na kontakt z terapeutą)

3. ćwiczenia wykorzystujące szeroko rozumianą stymulację polisensoryczną (czyli doświadczenia wielozmysłowe):
– Słoiczki z niespodzianką (prowadzący przygotowuje kilka pojemników z różną zawartością, taką jak: kasza, ryż, cukier, mąka, kuskus, etc. W pojemnikach tych umieszczone zostają smakołyki dla psa. Zadaniem dziecka jest te smakołyki jakoś wydobyć, a następnie podać psu na otwartej dłoni)

4. ćwiczenia poprawiające koncentrację uwagi:
– Miseczki (prowadzący umieszcza przed dzieckiem – w zależności od stopnia trudności tego ćwiczenia – kilka lub kilkanaście różnokolorowych misek „mogących należeć do psa”. Następnie dziecko zamyka oczy. Prowadzący zabiera jedną z misek, zadaniem dziecka jest powiedzenie, której miski brakuje?)

Efekty stosowania dogoterapii

Ponadto, wśród przykładowych, spodziewanych efektów zajęć z udziałem psa-terapeuty wymienia się, między innymi:
•    szybsze oraz łatwiejsze nawiązywanie kontaktów z grupą rówieśniczą oraz większe zaangażowanie dziecka w inicjatywy społeczne,
•    lepsze wyrażanie emocji,
•    wzrost pewności siebie,
•    naukę systematyczności oraz wytrwałości w dążeniu do celu,
•    poprawę pamięci krótkoterminowej oraz wzrost motywacji do nauki w grupie dzieci w wieku szkolnym. A wszystko to dzięki tworzącym się w mózgu nowym połączeniom neuronalnym!
•    wzrost poziomu aktywności psychoruchowej dzieci wycofanych, niechętnie biorących udział w innych zajęciach psychoruchowych.

Jeżeli dziecko przejawia jakieś problemy w kontaktach rówieśniczych, wydaje się nieśmiałe i nieco zagubione w otaczającym je świecie – warto pomyśleć, jak je wspierać. Szczególnie gdy jako dorośli nie bardzo wiemy, jak możemy mu pomóc. Czy jak możemy do niego dotrzeć. Być może warto zwrócić się o pomoc do kogoś, kto nigdy nie ocenia, kto chętnie się przytula i chętnie jest przytulany. Na kogo widok nasze dziecko podświadomie się uśmiecha. Kogoś takiego jak pies…

Zajęcia z udziałem psa mogą być z powodzeniem prowadzone w grupie dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Sprawdzą się nawet w grupie dzieci w wieku przedszkolnym!

Bibliografia:

Violet Maas „Integracja sensoryczna, a neuronauka – od narodzin do starości”