Zdrowie zębów – Poradnik stomatologiczny cz. 1

Zdrowie zębów – czy wiesz, jak ważne jest, by jak najdłużej je utrzymać? Stan uzębienia wpływa na kondycję całego organizmu, zarówno osoby dorosłej, jak i dziecka. Najczęstszą chorobą jamy ustnej jest próchnica zębów, cierpi na nią aż 80% polskich pięciolatków i 92% nastolatków. Prowadzi do odwapnienia części nieorganicznych zęba oraz rozpadu ich części organicznej. W zaawansowanym stadium choroby dochodzi do przenikania drobnoustrojów w głąb zęba i do okolicznych tkanek, co wywołuje stany zapalne, ból, obrzęk czy ropotok. Może także doprowadzić do groźnej infekcji całego organizmu. Dlatego nie należy ignorować profilaktyki i leczenia zębów – ani zębów mlecznych, ani stałych.

Powstawanie próchnicy

Uważa się, że za rozwój próchnicy odpowiedzialna jest bakteria Streptococcus mutans. Jak chronić przed nią dziecko? Warto uświadomić sobie możliwe drogi zakażenia. Najczęściej jest ona przenoszona z dorosłego na dziecko poprzez ślinę, np. podczas całowania lub jedzenia tymi samymi sztućcami. Należy pamiętać, że próchnica to choroba infekcyjna, zatem łatwo można zarazić nią niemowlę w czasie czynności pielęgnacyjnych.

Aby zaistniała próchnica, potrzebne są cztery równocześnie działające czynniki:

–  bakterie,

–  oczyszczone, wysoko przetworzone węglowodany,

–  czas oddziaływania,

–  podatność tkanki zęba.

Profilaktyka to nic innego, jak kontrolowanie ich wpływu w celu obrony przed próchnicą.

Jak karmienie piersią wpływa na zdrowie zębów?

Niezwykle istotnym elementem profilaktyki jest naturalne karmienie, przynajmniej przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka – optymalne w swoim składzie mleko matki jest znaczącym czynnikiem wspomagającym prawidłowy rozwój całego organizmu, a zawarte w nim składniki wchłaniają się lepiej niż te z mleka modyfikowanego. Co więcej, naturalne karmienie, poprzez stymulację odruchu ssania, zapewnia prawidłowy rozwój narządu żucia niemowlaka.

Z badań wynika, że zbyt długie podawanie butelki czy smoczka uspokajającego ma negatywny wpływ na jego rozwój i może przyczyniać się do powstawania wad zgryzu.

Karmienie butelką to również przedłużony kontakt pożywienia z powierzchnią zębów. Szczególnie niekorzystne dla ich zdrowia są produkty zawierające cukier, jak np. sok czy wiele kaszek. Dlatego tak ważne jest, aby nie usypiać dziecka słodkimi napojami – pozwoli nam to uniknąć tzw. „próchnicy butelkowej”, czyli wywołanej przedłużonym (kilkugodzinnym czy całonocnym) kontaktem z pokarmem o niskim pH.

Dieta dziecka sprzyjająca zdrowym zębom

Wybierając posiłki czy napoje dla dziecka niekarmionego już wyłącznie piersią, warto zwrócić uwagę na skład kupowanych artykułów i decydować się na te, które nie są dosładzane. Do snu najlepiej podawać wyłącznie mineralną wodę niegazowaną dla dzieci. Ona też najlepiej ugasi pragnienie w ciągu dnia. Warto wyrobić u dziecka nawyk picia wyłącznie wody, soki pozostawiając na tzw. specjalne okazje.

Warto pamiętać, że główną przyczyną próchnicy jest nie tyle duża ilość węglowodanów, co ich niska jakość (oczyszczona, biała mąka, rafinowany cukier), częste przyjmowanie, lepka konsystencja pokarmu (dłużej utrzymuje się na zębach) oraz wydłużony czas jego oddziaływania na szkliwo. Jeśli w domu są słodyczne, dobrze wyznaczyć czas, w którym dziecko będzie mogło zjeść „zakazane” produkty, a następnie wypłukać jamę ustną i wyszczotkować zęby.

Najbardziej niekorzystny wpływ na stan uzębienia ma podjadanie oraz popijanie słodzonych napojów między posiłkami. Każdy, nawet najmniejszy posiłek obniża pH (powoduje zakwaszenie środowiska) w ustach, co sprzyja powstaniu próchnicy.

Prawidłowa, zbilansowana dieta to ważny element profilaktyki stomatologicznej – wpływa na wzmocnienie struktur twardych zęba. Starajmy się zatem zachęcać dziecko do spożywania produktów, które nie mają ewidentnych właściwości próchnicotwórczych (ciemnego pieczywa, serów, pełnoziarnistych kasz, świeżych warzyw i owoców), zamiast zawierających duże ilości cukru pokarmów i napojów czy wysoko przetworzonych produktów na bazie białej mąki.

Istotne jest, aby dziecko możliwie wcześniej rozpoczęło naukę jedzenia łyżeczką i picia z kubka. Spożywanie twardych pokarmów ma duże znaczenie w profilaktyce wad zgryzu – przyczynia się do prawidłowego rozwoju kości i mięśni twarzy. Wywołuje także wzrost wydzielania śliny, która ma działanie buforujące, czyli neutralizujące działanie kwasów, co sprzyja zapobieganiu próchnicy.