Samoświadomość niemowlęcia

Samoświadomość niemowlęcia – co to takiego? Będąc osobą dorosłą, analizujesz cechy swojego charakteru, podkreślasz własną niezależność, zależy Ci na byciu indywidualnością. Innych postrzegasz przez pryzmat ich wad i zalet. Trudno wyobrazić sobie życie wewnętrzne i kontakty społeczne bez świadomości siebie i znajomości innych. Jeśli chcesz zrozumieć pierwsze doświadczenia swojego maluszka na tym świecie, to musisz odrzucić to wszystko i wyobrazić sobie stan braku świadomości siebie i niewiedzy o innych.

Noworodek nie ma świadomości siebie, nie rozumie swoich stanów i odczuć, nie zna granic swego ciała. Siebie i świat odczuwa poprzez doraźne wrażenia zmysłowe. W związku z tym, że to Ty jesteś dominującym źródłem bodźców dla niego, łączy siebie i Ciebie w jedno. Utożsamia siebie z Tobą. Tym, co najlepiej i najczęściej widzi, jest Twoja twarz. Dominujący odbierany zapach to woń Twego ciała. Czym jest dotyk dowiaduje się, odbierając dotyk Twoich ramion i wtulając się w Twoje ciało. Najpiękniejszym dla niego dźwiękiem jest tembr Twojego głosu.

Doświadczanie siebie

Doświadczanie siebie noworodka można streścić stwierdzeniem: jestem tym, co odczuwam. Gdy dziecko odczuwa głód, ból lub przeciwnie – radość i zadowolenie, ma to charakter totalny. Nie tylko „czuję głód”, ale „jestem głodem”. Podobnie wszystko w otoczeniu, co wchodzi w kontakt z dzieckiem jest łączone w jedno globalne doświadczenie. Bez granic i różnic, jest przez dziecko wchłaniane w siebie. Za każdym razem, gdy wchodzisz w kontakt z dzieckiem, w jego odbiorze, stajesz się z nim jednością. Ono buduje swoją osobowość z tych wrażeń i doświadczeń.

Zastanów się, czego doświadcza Twoje Maleństwo, gdy jest w Twoich ramionach? Czy ciepła, spokoju, poczucia, że jest we właściwym miejscu o odpowiedniej porze? A może napięcia, niepokoju, zdenerwowaniaprzekonania, że to nieodpowiedni czas i niewłaściwa forma kontaktu?

Wymiana doświadczeń

W jaki sposób te sygnały są dziecku przekazywane może wydawać się zagadkowe, ale dla psychologów nie jest już tajemnicą. Nasz nastrój, przeżywane emocje, stan ducha wywiera wpływ na nasze ciało. W zależności od tego zmienia się nasze napięcie mięśniowe, rytm ruchów, tempo bicia serca, tembr głosu.

Dziecko będąc w tak bliskim kontakcie fizycznym z opiekunem, gdy przywiera do jego ciała, spoczywając w jego ramionach, bardzo mocno to odczuwa. W tym momencie nie tylko doraźnie doświadcza przyjemności i zaspokojenia lub niepokoju i frustracji. Rozpoczyna kształtowanie swojej osobowości, w której będą dominowały te cechy i tendencje. W efekcie na podstawie tych odczuć, ustala swój rodzaj i poziom emocjonalności. Już teraz decyduje się to, czy będzie osobą pogodną i zadowoloną z siebie, czy niepewną i zagubioną.

Proces wyłaniania się, budowania swojej osobowości zaczyna się od ustalania granic swego ciała. Kiedy dotykasz malucha, głaszczesz go po głowie lub policzku, masujesz całe ciało – pomagasz mu poczuć, gdzie zaczyna się i kończy jego ciało, gdzie przebiega granica między nim a Tobą. Pozwól mu też samodzielnie badać siebie. Nie krępuj jego rączek, dając mu możliwość dotykania siebie, zwłaszcza swojej twarzy. Potem zaczyna oglądać i badać swoje rączki. Zwróć uwagę, jak chętnie to robi i jak się nimi zachwyca. Pobaw się jego rączkami masując je, dotykając każdego paluszka, zamykając w swojej dłoni, a szybciej nauczy się, że to nie ciekawa zabawka tylko on sam.

Kiedy pozostawisz mu trochę swobody podczas czynności pielęgnacyjnych zobaczysz jak chętnie dotyka swego ciała, bada okolice intymne gryzie się w piętki. To nie tylko figlarna zabawa – to poznawanie siebie i budowanie wyobrażenia „jaki jestem”. Elementem poznawania siebie jest też śledzenie swego odbicia w lustrze. Najpierw nieśmiały uśmiech i niepewne dotykanie rączką, potem żywiołowy śmiech i uważne przyglądanie się. Kiedy w wieku około siedmiu miesięcy zaczyna reagować na swoje imię, ma za sobą długą drogę wyodrębniania siebie z całościowego doświadczania świata i odbierania go wszystkimi zmysłami.

Dowiedz się także jak bezpiecznie stymulować niemowlaka.

Polecamy także wywiady z dr Julią Wojciechowską o wychowywaniu niemowlaka iwyzwaniach macierzyństwa.