Kamienie milowe w rozwoju ruchowym

Kamienie milowe w rozwoju ruchowym – czym są? Zmiany w rozwoju ruchowym, w pierwszym roku życia są bardzo dynamiczne. Co kilka tygodni dziecko osiąga nową umiejętność. Na uznanie zasługuje nie tylko tempo nabywania umiejętności, ale również zharmonizowanie poszczególnych etapów i gracja ruchów. Opanowanie jednych umiejętności stanowi podbudowę dla następnego etapu.
Noworodek prezentuje pozycję płodową ze zgiętymi kończynami i dłońmi zaciśniętymi w piąstki, przez co sprawia wrażenie istoty pozbawionej umiejętności ruchowych. Kiedy jednak zobaczy coś atrakcyjnego, np. Twoją twarz, będzie odwracać głowę, żeby jak najdłużej utrzymać kontakt wzrokowy. Kładąc swojego maluszka na brzuszku, zauważysz, że zawsze odwraca głowę na bok, żeby zapewnić sobie drożność dróg oddechowych. Nie robi tego świadomie tylko odruchowo, ale wkłada w to duży wysiłek motoryczny.

Kamienie milowe w rozwoju ruchowym – jak to przebiega

Następną umiejętnością jest unoszenie głowy na krótką chwilę. Będzie to robił chętniej i bardzie wytrwale, gdy po tym wysiłku zobaczy Twoją twarz. Dlatego zachęcając go do takich ćwiczeń połóż go na sobie na wysokości klatki piersiowej. Już miesiąc później główkę unosi wyżej, utrzymując podbródek w górze. W trzecim miesiącu podpiera się na ramionach, dlatego może unieść głowę stabilnie na dłużej i rozglądać się po otoczeniu. Po tym wstępie do pionizacji, najbliższych kilka miesięcy spędzi na ćwiczeniach w poziomie, czyli trenowaniu obrotów wokół własnej osi. W czwartym miesiącu dokona takiego obrotu z pleców na bok. A w szóstym wykonuje już obroty w pełnym zakresie: z pleców na brzuch i odwrotnie. W pozycji na brzuchu próbuje zmienić swoje położenie, ale początkowo przesuwa się do tyłu (raczkuje).

Dopiero po tych doświadczeniach dojrzewa do pełzania wykorzystując siłę ramion do ciągnięcia ciała do przodu (około 6.-7. miesiąca). W tym czasie, robiąc sobie po drodze przerwy, potrafi obracając się na bok, podeprzeć się do siadu. Gdy będzie posadzony utrzyma tę pozycję po to, aby pobawić się czymś atrakcyjnym przed sobą, tym bardziej, że ma wolne obie rączki i może sprawnie manipulować przedmiotami. Kolejną zdobytą umiejętnością jest uniesienie bioder i bujanie się w przód i w tył w pozycji na czterech kończynach. Przypomina to ćwiczenia przed rozpędzeniem się do biegu i faktycznie po okresie takich prób maluch decyduje się wystartować do czworakowania (9. miesiąc). Finałem aktywności fizycznej na tym etapie rozwoju jest stanie przy podporze w postaci mebla lub barierki, co następuje około 10. miesiąca, a następnie chodzenie z podtrzymaniem i samodzielne po ukończeniu pierwszego roku życia (12.-14. miesiąc życia).

Jak interpretować kamienie milowe?

Zaprezentowane tu normy nie byłyby pełne bez „instrukcji” jak się do nich odnosić. Konieczne jest rozważenie, jaki jest cel, sens i istota wyznaczania norm rozwojowych, określania kalendarza rozwoju dziecka? Przecież każde dziecko jest indywidualnością, ma inne tempo rozwoju i odmienne doświadczeniaJedne dzieci mają dużo miejsca do raczkowania, a przestrzeń innych ogranicza się głównie do łóżeczka i chodzika. Jedne mają rodzeństwo, drugie z innymi dziećmi spotykają się sporadycznie. Maluszek, którego rodzic jest muzykiem, uczestnicząc we wspólnym z nim słuchaniu muzyki, ma zupełnie inny zakres doświadczeń rytmicznych, tonalnych i harmonicznych, niż dziecko rodzica o innym zawodzie i zainteresowaniach.

Dlatego normy rozwojowe to tylko pewne wskaźniki, nie przesądzające jednoznacznie o prawidłowym lub zaburzonym rozwoju. Normy określają okresy szczególnej wrażliwości na stymulowanie pewnych funkcji. W tym ujęciu jest to wyznacznik, na jakie zabawy i ćwiczenia dziecko będzie najlepiej reagowało, a efekty tych oddziaływań będą najbardziej owocne w tym właśnie okresie.

Nie należy jednak podchodzić do tego w sposób deterministyczny. Jeśli nie było możliwości ćwiczeń, stymulacji i zabawy w tym okresie nie oznacza to, że szansa ta mija bezpowrotnie. Okresy szczególnej wrażliwości mówią o okresach największej podatności. Po tym czasie ona zmniejsza się, ale nie zanika zupełnie.

Podsumowanie – najważniejsze etapy rozwoju ruchów lokomocyjnych w pierwszym roku życia:

1. m.ż. próby unoszenia głowy,
2. m.ż. podnoszenie i utrzymywanie głowy,
3. m.ż. unoszenie głowy i ramion w pozycji na brzuchu,
4. m.ż. przewracanie się z pleców na bok,
5. m.ż. unoszenie głowy w pozycji na plecach,
6. m.ż. przewracanie się (robiąc pełny obrót) z pleców na brzuch i odwrotnie,
7. m.ż. pełzanie (ciało spoczywa na podłożu, dziecko posuwa się przy pomocy rąk),
8. m.ż. stanie z podparciem,
9. m.ż. czworakowanie (na rękach i kolanach),
10. m.ż. stoi samodzielnie,
11. m.ż. chodzenie bokiem przy meblach,
12.-18 m.ż. chodzenie bez podtrzymania.

m.ż. – miesiąc życia