Stany aktywności stanowią formę komunikacji z otoczeniem. Noworodek powszechnie jest postrzegany jako istota słaba i bezbronna, a jego kompetencje do radzenia sobie w nowym środowisku ocenia się raczej nisko. Jeśli obserwując swojego maluszka, masz inne wrażenia, odbierasz go, jako silnego i zintegrowanego, nie musi to oznaczać, że go idealizujesz i przeceniasz jego możliwości. Po prostu jesteś uważnym rodzicem.
Noworodek posiada system samoregulacji, który pozwala mu zadbać o zaspokajanie swoich potrzeb. Przy umiarkowanym dyskomforcie potrafi sam się uspokoić, wokalizując, wkładając rączkę do buzi i dotykając swojej twarzy (nie krępuj jego rączek!). Czując dyskomfort lub ból, sygnalizuje płaczem, że potrzebuje pomocy. Zmęczony nadmiarem bodźców i wrażeń spontanicznie zasypia. Gdy potrzebuje wypoczynku i regeneracji śpi bardzo głęboko, ignorując bodźce, które osobę dorosłą mogłyby wybudzić, np. dźwięk dzwonka.
Obserwuj stany aktywności
Noworodek jest społecznie kompetentną istotą, co oznacza, że potrafi wyrażać swoje potrzeby w sposób zróżnicowany i czytelny dla wrażliwego odbiorcy. Uważna obserwacja noworodków i niemowlaków ukazuje sześć poziomów ich aktywności: sen spokojny, sen aktywny, senność, czuwanie spokojne, czuwanie aktywne i płacz. W fazie snu spokojnego dziecko nie porusza się, jego tętno i oddech są regularne, a twarz rozluźniona. Natomiast we śnie aktywnym, mimo że nadal jest pogrążone we śnie, może poruszać rękami i nogami, robić miny i grymasy twarzy. Obserwujemy też szybkie ruchy gałek ocznych (tzw. faza REM), podobne jak u osób dorosłych. Czuwanie aktywne różni się od spokojnego tym, że oprócz uważnego przyglądania się otoczeniu, dziecko wykonuje rytmiczne ruchy rękami i nogami.
Płacz
Płacz to najsilniejsza i najbardziej komunikatywna reakcja dziecka zanim nauczy się ono wyrażać swoje potrzeby prostymi słowami i gestami. W zależności od przyczyny będzie to:
– zawodzenie „łee-łee” z wkładaniem piąstki do buzi (oznaczające głód),
– krzyk z drżeniem brody i rączek (zimno),
– kwilenie z przyspieszonym oddechem (gorąco),
– marudzenie z wymachiwaniem rączek, kręceniem się i ziewaniem (zmęczenie),
– płacz z gwałtownymi ruchami rączek i podkurczaniem nóżek (ból).
Reakcja otoczenia
Maluszek sygnalizuje te stany, poprzez różne zachowania, tak by obserwator wiedział nie tylko czy śpi czy jest aktywny, ale jaki jest poziom tego snu lub aktywności. Jest to jednocześnie sygnał, czego dziecko oczekuje od otoczenia. Adekwatnie do jego stanu rodzic powinien dostosować intensywność kontaktu z nim. Ważne jest również, aby pamiętać o następowaniu po sobie tych faz. Po intensywnych figlach w fazie czuwania aktywnego przychodzi pora na spokojniejsze zabawy, bo po krótkiej fazie senności dziecko zapadnie w sen.
Czy potrafisz ocenić, w jakim stanie aktywności znajduje się Twoje maleństwo obecnie, gdy Ty czytasz ten artykuł?