Gluten to białko, które znajduje się w niektórych gatunkach zbóż. Zawierają go pszenica, żyto, owies, jęczmień. Mąki powstające po zmieleniu ziaren zbóż zawierających gluten, po zmieszaniu z wodą i połączeniu z innymi dodatkami dają elastyczne ciasta (np. chleb, pizzę). Gluten działa tu trochę jak „klej” i pieczywo tak łatwo się nie kruszy. To jest jego pozytywne działanie.
Jednak produkty zawierające gluten mogą być też przyczyną powstawania objawów chorobowych ze strony układu pokarmowego. Bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, brak przyrostu masy ciała, zaburzenia wzrostu to objawy, które wówczas możemy zaobserwować. Nasilenie ich może być różne, od bardzo nasilonych do łagodnych, które łatwo przeoczyć. Przyczyną ich wystąpienia jest uszkadzanie przez gluten kosmków w jelicie cienkim. Zmniejsza to znacznie powierzchnię wchłaniania strawionych pokarmów, a z nimi witamin i wszystkich potrzebnych do prawidłowego rozwoju substancji.
Gluten i celiakia
Choroba trzewna (celiakia), bo o niej tu mowa to stan, kiedy nasza dieta musi być całkowicie pozbawiona nawet śladów glutenu. I to praktycznie do końca życia. Badania prowadzone nad tą chorobą sugerują, że małe dawki glutenu podawane w określonym czasie (nie wcześniej niż w 5. miesiącu życia, nie później niż w 6. miesiącu) mogą chronić przed ujawnieniem się objawów chorobowych. Czy tak faktycznie jest i czy decyzje dotyczące dostosowania do tego schematu żywienia niemowląt nie są zbyt pośpieszne? Dyskusje trwają cały czas. Schemat dotyczy tylko dzieci zdrowych.
Co, jednak jeśli u dziecka wysunięto podejrzenie alergii, w tym także możliwej alergii na gluten? Zalecenie diety bezglutenowej jest wówczas niezależne od wieku dziecka. Nie zawsze u małych dzieci możemy badaniami potwierdzić nasze przypuszczenia. Jeśli jednak uzyskujemy ustąpienie objawów, z powodu których zleciliśmy dietę, potwierdza to naszą decyzję. Dietę utrzymujemy tak długo, jak tego wymaga dany pacjent. Nawracanie objawów przy próbie prowokacji danym alergenem jest wskazaniem do kontynuowania diety.
Niezależnie jednak od tego, jaka jest pierwotna przyczyna wyłączenia glutenu z diety, nie jest to już taki problem dla rodziców, jak kiedyś. Cały czas rozwijająca się produkcja różnorodnych produktów bezglutenowych sprawia, że pacjenci nie czują się już tak pokrzywdzeni. Smak tych produktów czasem trudno odróżnić od produktów z glutenem, a ich asortyment jest coraz większy.