Gdy dwoje zmienia się w troje

Pojawienie się dziecka zmienia relację we dwoje w relację trójkątną. Jakie ta zmiana niesie zagrożenia? Jak sobie z nią poradzić i jak się do niej przygotować?

Adaptacja do rodzicielstwa, życia w trójkę jest jednym z głównych życiowych wyzwań dla pary. Narodziny rodziny to kryzys, który stymuluje dalszy rozwój pary lub prowadzi do narastania psychologicznego stresu. W ciągu kilku pierwszych miesięcy po porodzie obserwuje się często zmniejszenie emocjonalnych interakcji między partnerami i wzrost bardziej instrumentalnej, codziennej wymiany związanej z opieką nad dzieckiem, zakupami, wizytami u lekarzy itd. (Cowan, 1992). Może prowadzić to do przejściowych konfliktów, poczucia mniejszego zadowolenia ze związku. Para musi zaadaptować się do nowej sytuacji, wypracować własne strategie radzenia sobie z napięciem, jak i wygospodarowywania czasu dla siebie.

Pojawienie się dziecka oznacza przejście od relacji we dwoje do relacji trójkątnej. Jest to prawdziwie rewolucyjna zmiana. Wymagania noworodka są – w zależności od jego charakteru – ogromne. Dziecko w pierwszych tygodniach życia domaga się natychmiastowego spełnienia jego potrzeb, nie umie w żaden sposób poradzić sobie ze zwłoką. Wymaga, by mu się podporządkować. Pierwsze kilka tygodni życia to czas bardzo silnej, wręcz symbiotycznej relacji między matką a dzieckiem. Jest to wyjątkowy czas, który nie trwa dłużej niż kilka miesięcy. Noworodek potrzebuje tego totalnego zaabsorbowania matki sobą w pierwszych tygodniach życia, tak samo jak w późniejszych miesiącach potrzebuje aktywnego ojca i świadomości o istnieniu wyjątkowej relacji między matką a ojcem. Warto jednak pamiętać, że w tym pierwszym okresie, na tak wyjątkową bliskość między matką i dzieckiem, część mężczyzn, którzy wcześniej nawet nigdy nie podejrzewaliby u siebie takich uczuć, może zareagować podobnie jak na odrzucenie. Ta „jedność” matki i noworodka powoduje, że czują się zbędni. W reakcji na to zaczynają np. częściej wychodzić z domu, więcej pracować, mogą rozwijać się u nich objawy psychosomatyczne, depresja. W takich sytuacjach nieobecność – fizyczna lub psychiczna partnera, nasila poczucie osamotnienia czy niezrozumienia u kobiety. B. Cramer, szwajcarski psychoterapeuta i naukowiec, opisuje też pewne zachowania, które zmagający się z tymi uczuciami ojcowie mogą przejawiać wobec dzieci. Mogą oni uważać, ze dziecko jest kapryśne, apodyktyczne, że „trzeba je wychowywać”. W sytuacji pojawienia się takich uczuć ważna jest rozmowa i możliwość refleksji nad przyczyną swoich zachowań.

Badania pokazują, że takie czynniki jak konflikty sprzed okresu ciąży, trudna sytuacja ekonomiczna, historia życia każdego z partnerów, gorsza psychologiczna adaptacja do ciąży to kluczowe czynniki, które mogą pozwolić przewidzieć kryzys w parze. Im więcej rodzice zrobią dla siebie, tym więcej skorzysta na tym dziecko. Kiedy konflikty w relacji rodziców są silne, trwałe, mogą wpłynąć negatywnie na relacje matki i niemowlęcia.

Warto więc wykorzystać okres ciąży na korzystanie z możliwości spędzania czasu we dwoje. Ważna jest też możliwość otwartej rozmowy – również o ewentualnych doświadczanych niepokojach. Żaden przyszły ojciec nie powinien się dziwić swoimi mieszanymi uczuciami, które może chwilami odczuwać w stosunku do nowej sytuacji, dziecka, które ma się urodzić, porodu. Warto natomiast byłoby, gdyby mógł wykorzystać swoje emocje jako rodzaj „kompasu” do zrozumienia odczuć żony, która przeważnie przeżywa tę sytuację podobnie – lecz znacznie silniej. Im większe wsparcie kobieta otrzymuje od partnera, tym łatwiej będzie jej radzić sobie ze zmianami w jej życiu i adaptacją do macierzyństwa.

Okres ciąży to wyjątkowy i ważny moment w życiu kobiety. By poradzić sobie ze zmianami: zarówno fizycznymi jak i psychicznymi, bardzo potrzebuje wsparcia bliskich osób, kompetentnego ginekologa, pielęgniarek i położnych. Potrzebuje – w różnym stopniu, w zależności od swojego charakteru, zapewnienia o własnej kompetencji, możliwościach opiekuńczych, uspokojenia. Ważne jest, gdy w naturalny sposób uwaga całej rodziny koncentruje się na mającym się narodzić dziecku, by nie zapomnieć o emocjonalnych potrzebach przyszłej matki. By móc oferować dziecku tak dużo – opiekę, wrażliwe dostrojenie się do jego potrzeb, pokarm – potrzebuje ona równie dużo od swoich bliskich dostawać.